معرفی گیاه دارویی بسفایج، بسپایک، بسپایچ Polypodium vulgare
بسفایج گیاهی علفی، همیشه سبز و دائمی است. گیاه دارای ریزوم افقی به قطر متوسط یک سانتی‌متر می‌باشد. قسمت دارویی گیاه برگ و بیشتر ریزوم ها هستند که آنها را از زیر خاک بیرون آورده و پس از خشک کردن استفاده می‌کنند
نام فارسی: بَسفایج، بسپایک، بسپایچ
نام انگلیسی: Polypody
نام علمی: Polypodium vulgare
خانواده: Polypodiaceae
خواص درمانی: ضد کرم، ضد روماتیسم، ضد درد موضعی، صفراآور، ادرارآور، ملین، مسهل، تسکین‌دهنده دردهای سینه در سرماخوردگی، تقویت‌کننده قوای جنسی، اشتهاآور، درمان سوءهاضمه، درمان آسم، برونشیت، سرفه، گلودرد و تنگی نفس، دردست و زخم بین انگشتان، تسکین درد معده، زخم گلو، سینه پهلو و کهیر.
- ضماد آن سبب رفع درد عصب و شقاق بین انگشتان، رفع التهابات و ورم‌ها می‌شود.
- عرق ریزوم‌های بسفایج، برای رفع تب و لرز استفاده می‌شود.
ماده مؤثّره: اسانس، تانن، قند، گیکوزیدی به نام پُلی‌پودین، گلی‌سریزین، مانیتول، پروتئین، نشاسته، کربوهیدرات، گلی‌سریزیک اسید، اسیدهای چرب بوتیریک، سالیسیلات متیل (ضد درد موضعی)، استر، رزین، ساپونین اوسلادین (مزه شیرین ریزوم)، پتاسیم، سدیم، کلسیم، منیزیم، منگنز، آلومینیوم، آهن، باریوم، اسیدهای گیاهی از جمله: سیتریک، مالیک، کلروژنیک، کافئیک و آسکوربیک، اسیدهای چرب مانند: پالمیتیک، اولئیک و لینولئیک.
اندام مورد استفاده: برگ و ریزوم.
اشکال دارویی موجود: از ریزوم‌های خشک می‌توان به صورت جوشانده، چای، دم‌کرده، عرق گیاه و شربت استفاده نمود.
نکات مهم: مصرف در حد دارویی فاقد عوارض جانبی می‌باشد.
- ریزوم‌ها حتما به صورت خشک شده مصرف شوند، آنزیمی به نام تیامیناز سبب تجزیه ویتامین B۱ می‌شود، اما خشک نمودن ریزوم‌ها و حرارت این آنزیم را از بین می‌برد.
- حتما برای مصرف دارویی از این گونه استفاده شود، گونه‌های دیگر دارای مواد سرطان‌زا هستند.
گیاه بسفایج در مازندران در تنکابن،کهر اسنگ و در بندر گز و در آذربایجان بین خزه های تخته سنگهای جنگل حسن بیگلو در قره داغ دیده می شود.
گیاه بسفایج خواص دارویی دارد
گیاهی است چند ساله ، برگهای آن به قطعات کوچک تقسیم شده ، پهنة کلی برگ بیضی مثلثی شکل به طول 25-20 سانتی متر و دارای دمبرگ دراز است قطعات کوچک هر برگ که بطور متناوب نسبت به رگبرگ اصلی قرار گرفته اند در قسمت قاعده برگ درازتر و به تدریج که به نوک برگ نزدیک می شوند کوچکتر می شوند ریشة این گیاه که ان هم بسفایج نامیده می شود، ساقة زیرزمینی است به رنگ خاکستری مایل به سیاه باریک و دارای گره های زیادی است و از هر گروه ریشکهای نازکی بیرون آمده و گیاه را در زمین مستقر می سازد بهترین نوع آن از نظر دارویی دارای طعم قرنفل کمی شیرین و قابض و گس می باشد. مغز ریشة تازه آن به رنگ سبز مانند مغز پسته ولی هر چه بیشتر کهنه شود به سرخی وسیاهی می گراید گیاهی است که در بهار رشد میکند و در تابستان می رسدو چون از سرخسهاست یعنی از نهان زادان آوند دار است ، طبعاً بی گل است .
گیاه دارویی بسفایج (Polypodium vulgare) در نواحی
معتدل و مرطوب زمین مثلاً در شمال ایران و در روی دیوارها و تخته سنگ ها میروید.
ساقه آن در زیر خاک و بصورت ریزوم است و برگهای آن دارای بریدگی های زیادی است و
فقط برگهای گیاه از خاک بیرون می باشند.
نام های دیگر بسفایج:بسپایک، ثاقب الحجر، اضراس الکلب، بسفایج،
دارحماز، تشتیوان، کثیرالارجل، قمی، بنکارعلا، بولوخوریو، اشتران، سکی رغلا،
پولیپود، پولوپودیون، اشتیوان و دارچماز می باشد.
خواص داروئی گیاه بسفایج:
جهت درمان بواسیر هر روز گیاه بسفایج را با عناب دم کنید و آب صاف
کرده آن را بنوشید. برای افتادن دانه یا تکمه بواسیر بسیار مؤثر است.
گیاه بسفایج را با هل قراب از هرکدام یک مثقال بجوشانید و آبش را صبح
ناشتا بنوشید رطوبت منجمده در معده را برطرف می سازد.
نوشیدن آب جوشانده گیاه بسفایج مخلوط با ماءالشعیر و یا آب و عسل برای
تحلیل قولنج و نفخ شدید و دفع اخلاط بسیار نافع می باشد.
گیاه بسفایج را با ریشه شیرین بیان پوست گرفته و انیسون دم کنید و آب
صافکرده آن را بنوشید. برای رفع سرفه و تنگی نفس نافع است.
اگر مغز فلوس سائیده شده یا ترنجبین را در آب دم‌کرده
گیاه بسفایج مخلوط نموده و بنوشید. برای تحلیل باد و گاز بواسیر و تسکین درد معده مزمن و درمان صرع
بسیار مجرب است.
برگهای بسفایج، دارای بریدگی های زیادی است و فقط برگهای گیاه از خاک بیرون می باشند
دیگر خواص گیاه بسفایج:
1- طبع آن گرم و خشک است.
2- برای درمان بیماری لقوه مفید می باشد.
3- برای درمان ورم کلیه مفید می باشد.
4- برای رماتیسم به صورت ضماد استفاده شود.
5- برای تصفیه خون مفید می باشد.
6- برای نفخ می توان از بسفایج استفاده کرد.
7- برای سرماخوردگی مفید می
باشد.
8- برای کبد مفید می باشد.
9- برای طحال مفید می باشد.
10- برای درمان نقرس می توان استفاده کرد.
11- ضد بلغم و سودا است.
12- برای سوءهاضمه مفید می باشد.
