بابونه گاوی با نام علمی "تاناستوم پارتنیوم" (که در فارسی به نام بابونه کبیر، بابونه گاو چشم و یا گل مینا نیز معروف است) از گیاهان دارویی ارزشمندی است که از دیرباز مورد توجه بشر قرار داشته است. منشاء رویش این گیاه مناطق غرب ایران و عراق گزارش شده است.
بابونه گاوی در طب قدیم
در رم باستان این گیاه را برای درمان قاعدگی های دردناک و همچنین هنگام
وضع حمل، برای کمک به دفع جفت از طریق افزایش انقباضات رحم به کار می گرفته اند.
"دیوسکوریدس" پزشک و داروساز یونانی در قرن اول میلادی اظهار داشت
که بابونه گاوی برای معالجه التهاب ها بسیار موثر است. "نیکلاس کولپپر" (N. Culpeper) از حکما و گیاه شناسان معروف انگلیسی در
قرن هفدهم، پیکر رویشی این گیاه را برای درمان ناراحتی های زنان و سردرد تجویز می
کرده است.
نام انگلیسی این گیاه (Feverfew) به معنی
"کاهنده تب" میباشد و احتمالاً بدین دلیل است که در ابتدا از این گیاه
برای کاهش تب استفاده می شده است. از پیکر رویشی این
گیاه در بسیاری از منابع علمی به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد تائید
قرار گرفته است.
بابونه گاوی در صنایع داروسازی جهان
امروزه عصاره بابونه گاوی در صنایع داروسازی کشورهای اروپایی و کانادا
بسیار مورد استفاده میباشد و "پارتنولید" موجود در پیکر رویشی این گیاه
جهت کاهش و معالجه سردردهای میگرنی بکار میرود.
استفاده از این گیاه در اواخر دهه 1970 در انگلستان مورد توجه خاص
قرار گرفت، چرا که همسر یکی از مسئولین عالی رتبه واحد خدمات درمانی کمیسیون ملی ذغال
در این کشور مبتلا به میگرن سختی بود که با داروهای رایج درمان نمی شد. وی به
توصیه یکی از کارگران معدن از برگهای این گیاه استفاده کرد و با تعجب دریافت که
میگرن وی مداوا گشت. در پی آن دکتر “Stewart Johnson” از کلینیک
میگرن در لندن تحقیقات گسترده ای را در این زمینه آغاز کرد و اثر درمانی این گیاه
را در معالجه میگرن به اثبات رساند. در حال حاضر داروهای تولید
شده از این گیاه از جمله رایج ترین داروهای عرضه شده برای درمان میگرن میباشد.
درمان میگرن با عصاره بابونه گاوی
تحقیقات انجام شده در سال های اخیر نشان میدهد که مصرف عصاره بابونه گاوی
می تواند شدت و تعداد دفعات حمله های میگرنی را کاهش دهد.
امروزه سازمان جهانی بهداشت (WHO) کاربرد
این گیاه را برای پیشگیری از بروز سردردهای میگرنی تائید کرده و شورای علمی گیاه
درمانی اروپا (ESCOP) نیز بر خواص ضد
میگرنی گیاه مذکور صحه گذارده است.
عصاره این گیاه برای انواع میگرن ها توصیه میشود:
میگرن های مربوط به تغذیه و اختلالات کبد
میگرن های مربوط به دوران قاعدگی
میگرن های ناشی از ضعف، کم خوابی و یا خواب زیاد
میگرن های ناشی از تنش و یا ازدهام فعالیت های ذهنی (معروف به میگرن
دانشجویان)
مواد موثره موجود در این گیاه (به ویژه پارتنولید) باعث کاهش التهاب،
کاهش ترشح هیستامین و کاهش فعالیت سلول های التهابی می شود. پارتنولید همچنین موجب
تقویت عضلات دیواره رگها شده و از تنگی و اسپاسم رگهای خونی در سر، که زمینه ساز
میگرن است، می کاهد.
سایر خواص بابونه گاوی
عصاره گیاه بابونه گاوی علاوه بر خواص ضد میگرن، ضد التهاب بوده و از اینرو
به عنوان آرامبخش در التهاب مفاصل (آرتریت) نیز استفاده میگردد.
همچنین مواد موثره این گیاه در گیاه درمانی برای درمان آمنوره (نوعی
از اختلالات قاعدگی به معنی عدم خونریزی در زمان قاعدگی در خانم های در سن باروری)
و نیز درمان دیسمنوره (قاعدگی دردناک) و همچنین برای درمان ترمبوز (تشکیل لخته خون
در عروق) و دیسپپسی (سوء هاضمه های همراه با تهوع و سوزش سر دل) تجویز می گردد.
با توجه به تاثیرات این گیاه، استفاده آن برای خانم های باردار توصیه
نمی شود چرا که ممکن است باعث بروز قاعدگی شود.
در حال حاضر، اثرات ضد تومور این گیاه نیز در دست بررسی است و نتایج
اولیه از موثر بودن آن در کاهش تومورهای سرطانی دلالت می کند.
بابونه گاو چشم در ایران
در کشور ما نیز فرآورده هایی از این گیاه در بازار دارویی عرضه شده تا
مردم عزیز کشورمان بتوانند از این موهبت طبیعت بهره مند گردند.
لازم به توضیح است که این گیاه هم اکنون در سطح وسیعی در کشور کشت می
گردد و رقم اصلاح شده ای از آن توسط مرحوم استاد امیدبیگی بنام رقم "Zardband" تولید گردیده که " پارتنولید"
موجود در آن بیش از 4 برابر سایر رقم های رایج در دنیاست، و نتایج این فعالیت در
چهارمین کنفرانس بین المللی محصولات طبیعی درشهر لیسین
(Leysin) سوئیس در 28 می 2006 برای اولین بار به جهانیان ارائه گردید.
