پروانش (پریوش) Cathrantus roseus

استفاده از پروانش در اروپا به ۳ تا ۵ سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. به علت وجود الکالوئیدهای ارزشمند در پیکره رویشی و ریشه پروانش دراثر فارماکویه ها به عنوان یک گیاه دارویی مهم معرفی و خواص آن نیز بیان شده است. این گیاه به دلیل داشتن الکالوئدیهای “وینبلاسین” و “ونیکرسیستن” که هر دو اثر انتی نیوپلازی دارند در صنایع داروسازی اهمیت بسیار دارد.

خانواده خرزهره

  مشخصات گیاه شناسی :

پروانش گیاهی است درختچه ای چند ساله که البته در مناطق سرد به صورت یک ساله کاشته می شود. منشا آن مناطق حاره و گرمسیری مانند جنوب هند و اندونزی و ماداگاسکار گزارش شده است. طول ریشه اصلی پروانش ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر است. رنگ ساقه قرمز کم رنگ یا سبز می باشد. برگ ها ساده، براق، چرمی، تخم مرغی شکل و متقابل هستند. گل ها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند. رنگ گل ها سفید یا صورتی است.

گل ها اواخر بهار تشکیل می شوند و تا قبل از سرما روی گیاه باقی می مانند. میوه استوانه ای شمل است و پس از رسیدن با شکاف طولی باز می شوند. طول بذر ۳ میلی متر و پهنای آن یک میلی متر است.

وزن هزار دانه ۲ تا ۴/۲ گرم است و تاکنون ۹۵ نوع الکالوئید از این گیاه استخراج شده است. الکالوئیدهای پروانش همگی از گروه ترپتوفان است. مهمترین الکالوئدیها “روباسیت” است که از ریشه استخراج می شود.

نیازهای اکولوژیکی :

منشا پروانش، مناطق گرم و حاره ای گزارش شده است و در طول رویش خود به نور کافی، گرمای مناسب و بارندگی زیاد نیاز دارد. درجه حرارت مطلوب برای رویش بذر ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی گراد است. رشد گیاه در دمای ۱۰ درجه سانتی گراد متوقف و خود گیاه در دمای صفر درجه خشک می شود. بافت خاک باید از نوع سبک و شنی و حاوی مقدار مناسیب موارد و عناصر غذایی باشد.

تناوب کشت :

پروانش را با هر گیاهی می توان به تناوب کشت کرد. ولی بهتر است این عمل با گیاه وجینی انجام گیرد. تناوب کشت با گیاهان خانواده بادمجان توصیه نمی شود. زیرا این گیاه به سهولت به بیماری های ویروسی مبتلا می شود. چون پروانش به اکثر علف کش ها حساس است.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز :

گیاه پروانش در خاک های شنی خوب رشد می کند. تحقیقات نشان داده استفاده از کود حیوانی باعث افزایش عملکرد ریشه و پیکر رویشی پروانش می گردد. افزودن ۴۰ تا ۵۰ میلی گرم در هکتار ازت و ۶۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس در فصل پاییز به خاک سبب تسریع در رویش و افزایش عملکرد می شود.

آماده سازی خاک :

در فصل پاییز پس از اضافه کردن کود حیوانی تخم مناسبی در عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر خاک فرو می کنند.

تاریخ و فواصل کشت :

کشت پرونش به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم است.

زمان برای کشت مستقیم اواسط زمستان (بهمن و اسفند) است. و فاصله ردیف های کاشت ۴۵ سانتی متر و فاصله بوته از یکدیگر ۳۰ سانتی متر کاشت باید یک سانتی متر بشد و بذر ۵/۲ کیلوگرم در هکتار می باشد. زمان کاشت غیرمستقیم زمستان در (دی و بهمن) است.

روش کاشت :

تکثیر و پرورش به وسیله بذر صورت می گیرد.