خواص جو دوسر؛ فوایدی که این خوراکی برای کاهش وزن و پوست شما دارد
جو دوسر یکی از سالم‌ترین غلات روی کره‌ی زمین است؛ غله‌ی سبوسداری که گلوتن ندارد و منبع بزرگی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها محسوب می‌شود. مطالعات نشان داده که جو دوسر، فواید زیادی برای سلامتی دارد که شامل کاهش وزن، کاهش قند خون و کاهش احتمال بیماری‌های قلبی می‌شود. در این مطلب، با خواص جو دوسر را که مبنای علمی دارند برای‌تان بازگو می‌کنیم.
جو دوسر چست؟
جو دوسر، غله‌ای کامل است که به نام علمی Avena sativa شهرت دارد. بلغور جو که سالم‌ترین و کامل‌ترین شکل جو است، به زمان زیادی برای طبخ نیاز دارد. به همین دلیل بیشتر افراد، جو دوسر نیمه کوبیده (پَرک)، آردشده یا خُردشده را ترجیح می‌دهند. جوی فوری یا همان پرک، نوعی است که بیشترین فرآوری روی آن انجام شده که به کوتاه‌ترین زمان برای پخته شدن نیاز دارد اما بافت آن حریره مانند می‌شود.
جو معمولا به شکل حریره‌ی جو برای صبحانه مصرف می‌شود، به این صورت که جو را با آب یا شیر می‌پزند. حریره‌ی جو را معمولا فرنی یا حلیم جو قلمداد می‌کنند. از جو در مافین‌ها، گرانولا، کلوچه و سایر محصولات پخته شده نیز استفاده می‌شود.
جو دوسر فوق‌العاده مغذی است
ترکیبات مغذی موجود در جو دوسر، بسیار متعادل هستند. جو دوسر منبع بسیار خوبی از کربوهیدرات و فیبر است که شامل فیبر مقوی بتاگلوکان می‌شود. ضمنا جو دوسر نسبت به بیشتر غلات دیگر، پروتئین و چربی بیشتری دارد. جو دوسر سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی آنتی اکسیدانی است.
- نصف یک فنجان (۷۸ گرم) جو دوسر خشک حاوی:
- منگنز: ۱۹۱ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- فسفر: ۴۱ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- منیزیم: ۳۴ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- مس: ۲۴ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- آهن: ۲۰ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- روی: ۲۰ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- اسید فولیک: ۱۱ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- ویتامین B1 (تیامین): ۳۹ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- ویتامین B5 (پانتوتنیک اسید): ۱۰ درصد از مصرف روزانه‌ی توصیه شده؛
- و مقادیر کمتری از کلسیم، پتاسیم، ویتامین B6 (پیریدوکسین) و ویتامین B3 (نیاسین).
این نصف فنجان جو دوسر دارای ۵۱ گرم کربوهیدرات، ۱۳ گرم پروتئین، ۵ گرم چربی و ۸ گرم فیبر است اما فقط ۳۰۳ کالری دارد. این یعنی اینکه جو دوسر، یکی از مغذی‌ترین غذاهایی است که می‌توانید بخورید.
جو دوسر سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند اَونانترامید است
جو دوسر سرشار از آنتی اکسیدان‌هاست و ترکیبات بسیار مفیدی به نام پلی‌فنول‌ها در آن وجود دارد که قابل توجه‌ترین این آنتی‌اکسیدان‌ها، گروهی است که به آن اَونانترامید (Avenanthramide) می‌گویند، که تقریبا می‌توان گفت فقط در جو دوسر پیدا می‌شود.
اَوانترامید با افزایش ترشح نیتریک اکسید به کاهش فشار خون کمک می‌کند. این مولکول گازی شکل برای باز کردن رگ‌های خونی و در نتیجه بهبود جریان خون مفید است. در ضمن، اَوانترامیدها دارای خواص ضدالتهابی و ضدخارش هستند.
در جو دوسر، اسید فرولیک هم به مقادیر زیاد وجود دارد که یک نوع آنتی‌اکسیدان دیگر است.
جوی دوسر حاوی بتاگلوکان است که فیبر محلول بسیار قدرتمندی است
بتاگلوکان تقریبا در آب حل می‌شود و محلولی ژل‌مانند و چسبناک در روده تشکیل می‌دهد. فواید بتاگلوکان برای سلامتی شامل:
- کاهش LDL و سطح کلی کلسترول؛
- کاهش قند خون و واکنش انسولین؛
- افزایش احساس سیری؛
- و افزایش رشد باکتری‌های مفید در سیستم گوارش می‌شود.
جو دوسر، کلسترول را کاهش داده و از کلسترول LDL در برابر آسیب محافظت می‌کند
بیماری قلبی، دلیل عمده‌ی مرگ در تمام دنیاست. یکی از ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی، بالا بودن سطح کلسترول خون است. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که فیبر بتاگلوکان موجود در جو دوسر، در کاهش سطح کلسترول کلی و همچنین LDL سودمند است. بتاگلوکان می‌تواند ترشح صفرا را -که حاوی مقادیر زیادی کلسترول است- افزایش بدهد و در نتیجه از میزان کلسترولی که در خون گردش می‌کند کاسته شود. اکسیداسیون LDL (کلسترول بد) که با واکنش LDL با رادیکال‌های آزاد روی می‌دهد، یک عامل بسیار مهم دیگر در پیشرفت بیماری‌های قلبی است که می‌تواند در سرخرگ‌ها التهاب ایجاد کند، به بافت‌ها آسیب بزند و ریسک حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را بالا ببرد. نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در جو دوسر، با ویتامین C وارد تعامل شده تا از اکسیداسیون LDL پیشگیری کنند.
جوی دوسر می‌تواند کنترل قند خون را بهبود ببخشد
دیابت نوع دوم، بیماری رایجی است که قند خون را به میزان قابل توجهی بالا می‌برد و معمولا در اثر کاهش حساسیت به هورمون انسولین ایجاد می‌شود. جو دوسر می‌تواند در کاهش قند خون، به ویژه در افرادی که اضافه وزن دارند یا مبتلا به دیابت نوع دوم هستند مفید باشد. جو دوسر می‌تواند حساسیت به انسولین را نیز افزایش دهد. این تأثیرات بیشتر به قابلیت بتاگلوکان در تشکیل ژلی چسبناک مربوط هستند که با خاصیت چسبناکی خود می‌تواند هضم و جذب گلوکز در خون را به تأخیر بیندازد.
جو دوسر سیر کننده است و به کاهش وزن کمک می‌کند
حلیم یا حریره‌ی جو دوسر نه‌تنها یک صبحانه‌ی لذیذ و خوشمزه است بلکه سیرکننده هم هست. خوردن غذاهای سیر کننده کمک می‌کند که با خوردن کالری کمتر، وزن کم کنید. بتاگلوکان موجود در جو دوسر با به تأخیر انداختن زمان خالی‌شدن معده، کمک می‌کند تا زمان طولانی‌تری احساس سیری داشته باشید. همچنین بتاگلوکان، ترشح پپتید YY را که یک هورمون تولیدشده در روده در واکنش به خوردن است، افزایش می‌دهد. نشان داده شده که ترشح این هورمون سیری منجربه کاهش مصرف کالری می‌شود و بنابراین احتمال چاقی را کم می‌کند.
جو دوسرِ کاملا آردشده برای مراقبت از پوست مفید است
این تصادفی نیست که در بسیاری از محصولات مراقبت از پوست، جو دوسر را می‌توانیم پیدا کنیم. تولید کننده‌های این محصولات اغلب بلغور جو دوسر کلوئیدی را در لیست تولیدات خود دارند.
سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۰۳، بلغور جو دوسر کلوئیدی را به‌عنوان ماده‌ای جهت مراقبت از پوست تأیید کرده است. اما در واقع، جو دوسر، سابقه‌ای طولانی در درمان خارش و انواع گوناگون حساسیت پوستی دارد. مثلا، محصولات مربوط به پوست که بر پایه‌ی جو دوسر ساخته شده‌اند می‌توانند علائم آزاردهند‌ه‌ی اگزما را تسکین دهند.
جو دوسر می‌تواند احتمال آسم را در کودکان کاهش بدهد
آسم، شایع‌ترین بیماری مزمن در کودکان است که شامل اختلال التهابی در راه‌های هوایی، یعنی همان مجراهایی می‌شود که هوا را به ریه‌های یک فرد وارد یا از آن خارج می‌کنند. هر چند همه‌ی کودکان مبتلا به آسم، علائم یکسان ندارند اما بیشتر آنها، سرفه‌های مکرر، خس خس سینه و تنگی نفس را تجربه می‌کنند. بسیاری از پژوهشگران عقیده دارند شروع زودهنگام تغذیه با غذاهای سفت و جامد می‌تواند احتمال ابتلا به آسم و بیماری‌های آلرژیک را در کودکان افزایش دهد، که البته مطالعات نشان می‌دهد که این موضوع شامل تمام غذاها نمی‌شود، مثلا تغذیه‌ی کودک با جو دوسر می‌تواند تاثیر پیشگیرانه بر چنین بیماری‌هایی نیز داشته باشد.
یک تحقیق نشان داده است که تغذیه‌ی نوزادان با جو دوسر قبل از ۶ ماهگی باعث کاهش ریسک ابتلا به آسم در دوران کودکی می‌شود.
جو دوسر می‌تواند یبوست را برطرف کند
افراد سالخورده معمولا با مشکل یبوست مواجه هستند و به‌سختی می‌توانند اجابت مزاج کنند. معمولا برای کاهش یبوست در این افراد، مسهل و ملین پیشنهاد می‌شود که هر چند مؤثر هستند اما منجر به کاهش وزن و پایین آمدن کیفیت زندگی‌شان هم می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند سبوس جو دوسر، که همان پوسته‌ی بیرونی سرشار از فیبر آن است می‌تواند یبوست در افراد سالخورده را کاهش دهد. آزمایشی نشان داد ۳۰ بیمار سالخورده که هر روز سوپ یا دسر حاوی سبوس جو دوسر را به مدت ۱۲ هفته مصرف کرده بودند، وضعیت سلامت و زندگی‌شان بهتر شده بود. ضمنا، ۵۹ درصد از این بیماران توانسته بودند بعد از این مطالعه‌ی ۳ ماهه، استفاده از مسهل را کنار بگذارند، در حالی که در گروه کنترل، استفاده از مسهل و ملین، ۸ درصد افزایش یافته بود.
جو دوسر را چگونه در رژیم غذایی‌مان به‌کار ببریم
شما به شیوه‌های مختلف می‌توانید از مصرف جو دوسر در غذای‌تان بهره‌مند شوید. متداول‌ترین شیوه‌ی استفاده از جو دوسر خیلی ساده است: برای صبحانه، حریره‌ی جو دوسر میل کنید!
- نصف فنجان جو دوسر پرک شده؛
- یک فنجان (۲۵۰ میلی‌لیتر) آب یا شیر؛
- کمی نمک.
این مواد را در یک قابلمه ترکیب کنید و بگذارید به جوش بیاید. حرارت را کم کنید تا (آب یا شیر) بجوشد و جو پخته شود، گاهی مواد ترکیب‌شده را هم بزنید تا نرم و یکنواخت شود.
برای خوشمزه‌تر کردن حریره‌ی جو دوسر و حتی مغذی‌تر کردن آن می‌توانید دارچین، انواع میوه، مغزها، دانه‌ها یا ماست یونانی به آن بیفزایید. جو دوسر معمولا در محصولات پخته‌شده، غلات صبحانه، گرانولا و نان هم وجود دارد.
هر چند جو دوسر به‌طور طبیعی گلوتن ندارد اما گاهی این احتمال وجود دارد که آلوده به گلوتن بشود زیرا ممکن است با استفاده از تجهیزاتی که سایر غلات حاوی گلوتن، برداشت و فرآوری شده‌اند، برداشت شده باشد. اگر بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن دارید، محصولاتی از جو دوسر را انتخاب کنید که بدون گلوتن بودن‌شان تأیید شده باشد.
جو دوسر برای شما واقعا مفید است
جو دوسر یک غذای فوق‌العاده مغذی است که سرشار از ویتامین‌های مهم، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست و ضمنا در مقایسه با سایر غلات، فیبر و پروتئین بالایی دارد. جو دوسر حاوی ترکیبات منحصربه‌فردی است که به‌ویژه از فیبر محلول بتاگلوکان و آنتی‌اکسیدانی به نام اَونانترامیدها می‌توان نام برد.
فواید جو دوسر شامل کاهش قند خون و سطح کلسترول، محافظت در برابر حساسیت پوستی و کاهش یبوست می‌شود. جو دوسر بسیار سیرکننده بوده و ویژگی‌های زیادی دارد که باعث شده غذایی بسیار مفید برای کاهش وزن باشد. در پایان باید بگوییم که جو دوسر یکی از سالم‌ترین و سودمندترین غذاهایی است که می‌توانید بخورید پس از آن غافل نشوید!
